پانسمان زخم در منزل چه مراحلی دارد ؟
یکی از مهارت هایی که هر فرد باید بلد باشد نحوه پانسمان زخم است. پانسمان زخم اصولی دارد که باید طبق آن انجام شود. همچنین خیلی از افراد به دلیل مشکلاتی که دارند نمی توانند برای پانسمان زخم به بیمارستان مراجعه کنند. برای این که بهتر بدانید چگونه می توانید زخم های خود یا بیمارتان را در منزل پانسمان کنید، این نوشته را تا انتها مطالعه بفرمایید. در این مقاله درمورد نحوه پانسمان زخم در منزل و تمام نکاتی که درمورد آن لازم است بدانید توضیح داده شده است.
مراقبت از زخم به چه معناست؟
زخم در واقع به بروز هر گونه اختلال بر روی پوست مانند پارگی یا جراحت گفته می شود. زخم در علم پزشکی در مدل های مختلفی دسته بندی می شود. به طور کلی پزشکان، زخم هایی را که به تازگی بر بدن بیمار ایجاد شده اند، زخم حاد و زخم هایی را که برای حداقل چندین هفته بر بدن باقی مانده اند، زخم مزمن می نامند. مراقبت از زخم به مراحل مختلفی تقسیم می شود. برای مثال تمیز کردن زخم، استفاده از دارو های مخصوص، گذاشتن باند یا پانسمان بر روی آن و برخی دیگر از اقدامات لازم برای بهبود پوست همگی مراقبت از زخم محسوب می شوند.
درمورد پانسمان زخم در منزل ابتدا این نکته را باید بدانید که پوست تمام بدن انسان را پوشانده است و از آن محافظت می کند. به همین دلیل هنگامی که پوست آسیب می بیند، باید به سرعت آن را پانسمان کرد؛ زیرا میکروب ها و باکتری های مختلف می توانند به راحتی از طریق زخم روی پوست وارد بدن شوند و عفونت ایجاد کنند.
اگر زخمی که روی پوست ایجاد شده، سطحی است و خیلی عمیق نیست، به مراقبت به خصوصی نیازی ندارد و با یک پانسمان ساده یا حتی استفاده از چسب زخم می توان مشکل را حل کرد. اما در صورتی که زخم عمیق باشد و به لایه چربی، ماهیچه یا استخوان رسیده باشد، حتما باید به فکر درمان و پانسمان آن بود.
تمیز نگه داشتن محل زخم
پیش از شروع پانسمان زخم در منزل بهتر است بدانید که تمیز نگه داشتن زخم از هر چیزی مهم تر است؛ زیرا در صورتی که اطراف زخم هنوز آلوده باشد، ممکن است که وضعیت زخم وخیم تر و فرد دچار عفونت شود. برای تمیز کردن زخم پیش از شروع پانسمان راه های زیادی در دسترس است؛ برای مثال می توان از پاک کننده های مخصوص زخم یا سالین استفاده کرد. سالین را می شود در خانه هم تهیه کرد. برای درست کردن سالین کافی است که یک فنجان آب مقطر را با نصف قاشق چایخوری نمک خوراکی مخلوط کنید.
همچنین آبی که برای تمیز کردن زخم به کار گرفته می شود، باید استریل باشد. برای استریل کردن آب کافی است که آن به مدت 20 تا 30 دقیقه بجوشانید. همچنین برای راحتی بیشتر پانسمان زخم در منزل می توانید از داروخانه ها بطری های آب مقطر را که قبلا جوشانده و صاف شده اند، خریداری کنید.
انواع زخم
همان طور که توضیح داده شد، زخم ممکن است برای چندین ماه بر سطح پوست بدن باقی بماند یا این که در اثر آسیب هایی مانند زمین خوردن یا تصادف ایجاد شده باشد. زخم هایی که برای مدت طولانی روی بدن باشند، زخم مزمن و زخم هایی که بر اثر آسیب به وجود آمده اند، زخم حاد نامیده می شوند.
زخم ها می توانند مدل های مختلفی داشته باشند؛ برای مثال زخم فشاری یا همان زخم بستر، زخم های روی پا که ناشی از مشکلات وریدی یا مشکلات شریان و گردش خون هستند، از انواع گوناگون زخم به شمار می روند. همچنین بر اثر سرطان پوست یا مشکلات سیستم ایمنی بدن نیز ممکن است فرد دچار زخم هایی شود.
- زخم های حاد
زخم حاد همان طور که از اسمش پیداست به سرعت ایجاد می شود و عامل بروز آن نیز معمولا اتفاقاتی مانند خراش، افتادن، بریدگی، جراحی یا سوختگی است. زخم های حاد در صورتی که به درستی پانسمان شوند و مورد مراقبت قرار بگیرند، به سرعت بهبود می یابند. اما اگر درمان آن ها بیش از اندازه طول بکشد، زخم ها عفونت می کنند و با گذر زمان تبدیل به زخم های مزمن می شوند.
- زخم های مزمن
زخم های مزمن در واقع همان زخم های حادی هستند که بعد از گذشت زمانی طولانی مثلا چند هفته یا چند ماه بهبود نیافته اند. پانسمان زخم در منزل برای درمان زخم های مزمن معمولا جوابگو نیست.
انواع زخم های مزمن
زخم مزمن خود می تواند انواع گوناگونی داشته باشد. در حال حاضر برخی از آن ها را بررسی می کنیم:
- زخم بستر
زخم بستر از متداول ترین زخم های مزمن است. زخم بستر در افرادی ایجاد می شود که توانایی حرکت ندارند و معمولا در یک گوشه بی حرکت مانده اند. این نوع زخم بر اثر فشار در طولانی مدت بر روی پوست ایجاد می شود. هنگامی که فرد در یک گوشه بی حرکت می نشیند یا دراز می کشد، خون رسانی به پوست و بافت زیر آن با مشکلاتی همراه می شود. کاهش جریان خون نیز می تواند دلیل دیگر ابتلا به زخم بستر باشد.
زخم های بستر در صورتی که مورد معالجه قرار نگیرند، به سرعت پیشرفت می کنند و به زخم باز تبدیل می شوند. زخم های باز بسیار عمیق تر هستند؛ تا حدی که ممکن است تا عمق استخوان پیش برود. در صورتی که زخم درمان نشود، دچار عفونت می شود و می تواند زندگی فرد را تهدید کند.
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به زخم بستر، تحرک است. فرد حتما باید هر چند دقیقه یک بار بدن خود را حرکت دهد و از نشستن یا دراز کشیدن طولانی مدت روی تخت یا صندلی پرهیز کند. همچنین استفاده از لوسیون بعد از حمام کردن نیز می تواند از ابتلا به زخم بستر و نیاز داشتن به پانسمان زخم در منزل جلوگیری کند. علاوه بر همه این ها، بالش ها و تشک هایی در بازار موجود هستند که می توانند فشار وارد شده به پوست را کاهش دهند. استفاده از بالش ها و تشک ها می تواند احتمال ابتلا به زخم بستر را کاهش دهد.
- زخم وریدی
زخم های وریدی نیز به نوعی زخم مزمن باز محسوب می شوند. بیشتر کسانی که به مشکل واریس مبتلا هستند، دچار این زخم می شوند. زخم های وریدی معمولا به دلیل آسیب های وارد شده به دریچه های داخل ورید پا ایجاد می شوند. این دریچه ها در پا وظیفه کنترل فشار را بر عهده دارند. هنگامی که عملکرد این قسمت دچار مشکل می شود، بعد از راه رفتن یا حرکت، فشار داخل ورید کاهش نمی یابد و باعث می شود فشار خون ورید بالا رود. در صورتی که این نوع فشار خون درمان نشود، بعد از مدتی، زخم هایی در ساق پا یا دیگر قسمت های پا ایجاد می شود. برای درمان زخم های وریدی معمولا از راه هایی مانند پانسمان زخم در منزل یا پوشیدن جوراب های مخصوص برای فشرده کردن ساق پا و کم کردن تورم استفاده می کنند. این دسته از جوراب ها با نام جوراب های فشرده شناخته می شوند.
- زخم شریانی
نوع دیگری از زخم های مزمن زخم های شریانی هستند. این مدل نیز به پانسمان زخم در منزل نیاز دارد و باید تحت مراقبت های ویژه قرار بگیرد. زخم شریانی معمولا خشک است. پوست های کنار این زخم دچار تغییر می شود و ممکن است که خشک و براق به نظر برسد. زخم های شریانی کوچک در بیشتر مواقع دردناک هستند. این زخم ها زمانی ایجاد می شوند که شریان یا رگ هایی که خون را از قلب به بافت های بدن شما می فرستند، بسته یا باریک شده باشند.
زمانی که مواد مغذی و اکسیژن کافی به بافت نرسد، پوست التهاب پیدا می کند و زخم ایجاد می شود. افرادی که سیگار می کشند، دیابت و یا سابقه بیماری قلبی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به زخم های شریانی هستند؛ زیرا این بیماری ها و عادت ها می توانند باعث باریک و مسدود شدن شریان ها و ایجاد زخم شوند.
نحوه پانسمان کردن زخم
پانسمان زخم در منزل کار سختی نیست. برای این که بتوانید زخم بیمار خود را پانسمان کنید، بر اساس مراحل زیر پیش بروید:
مرحله اول
در اولین قدم باید تمام وسایلی را که برای پانسمان نیاز دارید جمع آوری کنید. مهم ترین ابزاری که برای پانسمان زخم به کار گرفته می شوند، عبارت اند از:
- دستکش تمیز
- سطحی تمیز برای قرار دادن وسایل مانند کاغذ آلومینیمی
- بانداژ
- محلول ضد عفونی کننده
- چند تکه گاز استریل برای تمیز کردن زخم
- کیسه زباله
مرحله دوم
دستان خود را با آب گرم و صابون به مدت حداقل 30 ثانیه به خوبی شستشو نمایید. پس از شستن و خشک کردن دست ها، دستکش های تمیزی بپوشید و پانسمان قدیمی زخم را بردارید. در هنگام برداشتن پانسمان توجه کنید که آیا زخم از خود مایعی ترشح کرده است یا خیر؛ زیرا برخی از زخم ها تراوش کننده هستند. در هر صورت برای پانسمان زخم در منزل، بعد از برداشتن بانداژ قدیمی، زخم را به کمک آب و نمک یا پاک کننده مخصوص تمیز نمایید. بعد از تمیز کردن زخم شروع به تمیز کردن اطراف آن کنید. تعداد بانداژ مورد نیاز، به میزان ترشح زخم بستگی دارد. بعد از ضد عفونی کردن زخم، تمام بانداژ ها و وسایل آلوده شده را در سطل زباله بیندازید.
مرحله سوم
در پانسمان زخم در منزل پیش از استفاده از بانداژ زخم باید اندازه آن دقیق مشخص شود. طول، عرض و عمق زخم باید با دقت یادداشت شوند تا بتوان نتیجه کار را به پرستار یا پزشک بیمار اطلاع داد.
مرحله چهارم
دوباره دستان خود را به مدت حداقل 30 ثانیه با آب و صابون بشویید و خشک کنید. یک جفت دستکش تمیز بپوشید و پانسمان جدید را روی زخم بگذارید. در صورتی که بیمار تحت نظر پزشک است و پزشک برای بهبود زخم داروی مخصوصی مانند پماد، ژل، مایع یا اسپری تجویز کرده است، بر اساس دستور او، قبل از قرار دادن بانداژ از دارو استفاده کنید.
بعد از استفاده از دارو، لازم است که بانداژ روی زخم قرار بگیرد. در صورتی که فکر می کنید یک لایه بانداژ کافی نیست، می توانید لایه دوم را بر روی آن قرار دهید و با استفاده از چسب، جای نوار را محکم بیندید. پس از انجام این مراحل شما در پانسمان زخم در منزل موفق شده اید.
زخم یا جراحت به هر گونه خراشیدگی بر سطح پوست گفته می شود. زخم ها می توانند انواع مختلفی داشته باشند که با توجه به عمق و نوع آن ها ممکن است که برایشان مراقبت های ویژه ای مانند پانسمان در نظر گرفته شود؛ زیرا برخی از زخم ها در صورتی که مورد درمان و پانسمان قرار نگیرند، پیشرفت می کنند و می توانند باعث ایجاد عفونت و مشکلات جدی در فرد شوند. در این مقاله برای آشنایی بیشتر با نحوه پانسمان زخم در منزل در مورد انواع زخم ها توضیح داده شد. و مراحل پانسمان زخم نیز به طور مبسوط شرح داده شد.
