ساخت شوینده خانگی چندمنظوره؛ از آشپزخانه تا سرویس بهداشتی

ساخت شوینده خانگی؛ راهنمای کامل، کاربردی و مرحله‌به‌مرحله

در سال‌های اخیر بسیاری از خانواده‌ها به سمت ساخت شوینده خانگی و به طور کلی تولید مواد شوینده در منزل رفته‌اند؛ چون هم می‌خواهند تماس خود با مواد شیمیایی قوی را کم کنند، هم هزینه‌های نظافت را مدیریت کنند و هم بدانند دقیقاً چه موادی روی سطوح خانه و ظروف‌شان استفاده می‌شود. در این راهنما به‌صورت کاملاً عملی و تجربه‌محور، از شوینده دست‌ساز چندمنظوره تا محلول‌های تخصصی برای شیشه، سرویس بهداشتی، فر، مایکروویو، کرکره، ظروف، رفع گرفتگی‌ها و حتی طرز تهیه مایع لباسشویی با صابون را مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم.

چرا تولید مواد شوینده در منزل ایده خوبی است؟

ساخت شوینده‌های خانگی فقط یک کار «دست‌ساز» جذاب نیست؛ مزایای کاملاً ملموسی دارد:

کنترل روی ترکیبات: می‌دانید چه ماده‌ای استفاده می‌کنید و از ترکیبات حساسیت‌زا یا خیلی تهاجمی دوری می‌کنید.

صرفه‌جویی در هزینه‌ها: بسیاری از مواد پایه‌ مثل جوش‌شیرین، سرکه و صابون قیمت مناسبی دارند و چندکاربردی هستند.

کاهش بوهای آزاردهنده: بسیاری از شوینده‌های صنعتی بوی تند و اذیت‌کننده دارند؛ با ساخت شوینده خانگی می‌توانید از اسانس‌های ملایم استفاده کنید.

دوستدار محیط‌زیست‌تر: بطری‌ها را دوباره پر می‌کنید و مصرف پلاستیک و مواد شیمیایی ماندگار در محیط کاهش می‌یابد.

نکات ایمنی مهم قبل از ساخت شوینده خانگی

قبل از شروع، چند نکته ساده اما بسیار مهم:

• هنگام کار با سرکه غلیظ، جوش‌شیرین زیاد، الکل و مواد معطر، از دستکش و در صورت امکان ماسک استفاده کنید.
• هرگز وایتکس را با سرکه یا هر اسید دیگری مخلوط نکنید؛ این کار می‌تواند گاز سمی تولید کند.
• محلول‌ها را در بطری‌های درب‌دار، دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگه‌داری کنید.
• روی هر بطری، برچسب شامل نام محلول، تاریخ ساخت و کاربرد آن را بچسبانید.
• قبل از استفاده گسترده روی سطح، ابتدا محلول را در یک نقطه کوچک و کم‌دید تست کنید.

1. شوینده دست ساز چند منظوره برای سطوح روزمره

این محلول، یک شوینده دست ساز چند منظوره مناسب برای سطح کابینت، میز، کاشی‌های آشپزخانه، دستگیره‌ها و… است.

مواد لازم

• ۱ پیمانه سرکه سفید
• ۱ پیمانه آب گرم
• ۱ قاشق غذاخوری جوش‌شیرین
• ۱۰–۱۵ قطره اسانس (لیمو، اسطوخودوس یا درخت چای، در صورت تمایل)
• بطری اسپری تمیز و خشک

مراحل آماده‌سازی

• آب گرم را در یک ظرف نسبتاً بزرگ بریزید.
• جوش‌شیرین را کم‌کم اضافه کنید تا کاملاً حل شود.
• سرکه سفید را به‌آرامی اضافه کنید (کف می‌کند، ظرف بزرگ انتخاب کنید).
• بعد از خوابیدن کف، اسانس را اضافه کنید.
• محلول را در بطری اسپری منتقل و برچسب‌گذاری کنید.

نحوه استفاده

• روی سطح اسپری کنید.
• ۱–۲ دقیقه صبر کنید.
• با دستمال میکروفایبر یا پارچه فاقد پرز، سطح را تمیز و خشک کنید.

این محلول برای بسیاری از سطوح قابل شست‌وشو مناسب است، اما برای سنگ‌های طبیعی حساس (مثل مرمر) بهتر است ابتدا تست نقطه‌ای انجام دهید.

2. شوینده چند منظوره الکلی؛ مناسب برای ضدعفونی سریع

اگر به دنبال شوینده چند منظوره الکلی هستید که هم نقش تمیزکننده و هم نقش ضدعفونی‌کننده داشته باشد، این دستور برایتان کاربردی است. این محلول عملاً نوعی ساخت ضدعفونی‌کننده خانگی است.

مواد لازم

• ۲ پیمانه الکل اتانول ۷۰٪
• ۱ پیمانه آب مقطر یا جوشیده سرد شده
• ۱ قاشق چایخوری مایع ظرفشویی ملایم
• ۱۰ قطره اسانس درخت چای یا لیمو
• بطری اسپری مقاوم در برابر الکل

مراحل آماده‌سازی

• الکل و آب را در یک ظرف مخلوط کنید.
• مایع ظرفشویی را اضافه و آرام هم بزنید تا کف شدید نشود.
• اسانس را بیفزایید.
• محلول را در بطری اسپری ریخته و برچسب بزنید.

موارد استفاده

• ضدعفونی دستگیره‌ها، سطح میز، گوشی، ریموت و… (به شرط تحمل سطح نسبت به الکل).
• تمیز کردن سریع سینک استیل و شیرآلات.

توجه: برای سطوح حساس به الکل (بعضی پوشش‌های چوبی، برخی پلاستیک‌ها) حتماً تست نقطه‌ای انجام دهید.

3. شوینده چندمنظوره سرویس بهداشتی (جرم‌بر و ضد قارچ)

در سرویس بهداشتی معمولاً با سه مشکل اصلی مواجه هستیم: رسوبات، قارچ و کپک، و رد صابون روی سطوح. این ترکیب یک شوینده چندمنظوره سرویس بهداشتی است که هم‌زمان نقش شوینده از بین برنده قارچ و کپک و شوینده پاک کننده رد و آثار صابون را ایفا می‌کند.

مواد لازم

• ۱ پیمانه سرکه سفید گرم
• ½ پیمانه جوش‌شیرین
• ½ پیمانه آب اکسیژنه ۳٪
• ۱ قاشق غذاخوری مایع ظرفشویی
• بطری اسپری مقاوم

مراحل آماده‌سازی

• جوش‌شیرین و سرکه را در یک ظرف بزرگ مخلوط کنید و اجازه دهید واکنش و کف اولیه تمام شود.
• آب اکسیژنه و سپس مایع ظرفشویی را اضافه کنید و آرام هم بزنید.
• محلول را در بطری اسپری بریزید و بلافاصله استفاده کنید (آب اکسیژنه در طول زمان قدرتش کاهش می‌یابد، بهتر است هر چند هفته محلول تازه بسازید).

روش استفاده در سرویس بهداشتی

• روی کاشی‌ها، سرامیک، لبه وان و اطراف شیرآلات اسپری کنید.
• برای قارچ و کپک، روی ناحیه مورد نظر اسپری کرده و ۱۰–۱۵ دقیقه صبر کنید، سپس با فرچه نرم بسابید.
• برای رد صابون، بعد از اسپری، ۵ دقیقه صبر کنید و با اسفنج نرم و سپس آب گرم بشویید.

4. شوینده مخصوص آینه و شیشه خانگی

برای شوینده مخصوص آینه و شیشه به محلولی نیاز داریم که رد قطره، هاله و لک چربی روی سطح باقی نگذارد.

مواد لازم

• ۱ پیمانه آب مقطر
• ½ پیمانه سرکه سفید
• ¼ پیمانه الکل
• ۱ قاشق چایخوری مایع ظرفشویی ملایم (در صورت تمایل)
• بطری اسپری

مراحل آماده‌سازی و استفاده

• همه مواد را در بطری اسپری تمیز مخلوط کنید.
• بطری را تکان دهید تا یکنواخت شود.
• روی شیشه یا آینه به مقدار کم اسپری کنید.
• با دستمال میکروفایبر خشک، از بالا به پایین پاک کنید تا هاله باقی نماند.

5. مواد لازم جهت رفع گرفتگی توالت فرنگی خانگی

گاهی حتی بدون استفاده از اسیدهای قوی می‌توان از مواد لازم جهت رفع گرفتگی توالت فرنگی خانگی به شکل ایمن و خانگی استفاده کرد.

مواد لازم

• ۱ پیمانه جوش‌شیرین
• ۲ پیمانه سرکه سفید گرم
• ۳–۴ لیتر آب داغ (نه جوش، تا به سرامیک آسیب نزند)
• در صورت وجود، تلمبه دستی (پلانجر)

مراحل انجام کار

• جوش‌شیرین را داخل کاسه توالت فرنگی بریزید.
• سرکه گرم را آرام اضافه کنید و اجازه دهید ۱۵–۲۰ دقیقه کف کند.
• سپس آب داغ را از ارتفاع متوسط داخل کاسه بریزید.
• اگر گرفتگی شدید است، از تلمبه دستی استفاده کنید.
• در صورت نیاز یک بار دیگر مراحل را تکرار کنید.

6. مواد خانگی جهت رفع گرفتگی سینک

برای استفاده از مواد خانگی جهت رفع گرفتگی سینک (سینک آشپزخانه یا روشویی)، همین منطق را می‌توان به شکل ملایم‌تر به کار برد.

مواد لازم

• ½ پیمانه جوش‌شیرین
• ½ پیمانه نمک
• ۱ پیمانه سرکه گرم
• ۲–۳ لیتر آب داغ

مراحل انجام کار

• مخلوط نمک و جوش‌شیرین را داخل کف‌شور سینک بریزید.
• سرکه گرم را روی آن‌ها اضافه کنید و در صورت امکان دهانه سینک را موقتاً ببندید.
• ۱۵ دقیقه صبر کنید.
• آب داغ را برای شست‌وشوی لوله‌ها به آهستگی داخل سینک بریزید.

7. شوینده خانگی برای فر و مایکروویو

فر و مایکروویو از پرچالش‌ترین بخش‌های آشپزخانه برای نظافت هستند. برای شوینده خانگی برای فر و مایکروویو می‌توانید از ترکیب زیر استفاده کنید.

مواد لازم

• ½ پیمانه جوش‌شیرین
• مقدار کافی آب تا تشکیل خمیر غلیظ
• ۲–۳ قاشق غذاخوری سرکه
• چند قطره مایع ظرفشویی

مراحل تمیز کردن فر

• فر را خاموش و کاملاً سرد کنید.
• خمیر جوش‌شیرین و آب را روی دیواره‌ها و کف فر بمالید (المنت‌ها را پوشش ندهید).
• چند ساعت (ترجیحاً یک شب) صبر کنید.
• با دستمال مرطوب خمیرها را جمع کنید.
• محلول رقیق سرکه و آب را اسپری کنید تا باقیمانده خمیر و بو از بین برود.

8. شوینده خانگی برای شست و شوی ظروف

اگر به دنبال شوینده خانگی برای شست و شوی ظروف هستید، می‌توانید مایع ظرفشویی ملایم خانگی بسازید؛ البته انتظار کف‌کردن بسیار زیاد مثل برخی محصولات صنعتی را نداشته باشید.

مواد لازم

½ پیمانه صابون رنده‌شده (صابون گیاهی یا بچه)

• ۱ پیمانه آب داغ
• ۱ قاشق غذاخوری جوش‌شیرین
• ۱ قاشق غذاخوری سرکه
• چند قطره اسانس لیمو

مراحل آماده‌سازی

• صابون رنده‌شده را در آب داغ حل کنید.
• جوش‌شیرین را اضافه کرده و هم بزنید.
• بعد از کمی خنک شدن، سرکه و اسانس را اضافه کنید.
• در ظرف پمپی یا بطری درب‌دار نگه‌داری کنید.

این محلول برای شست‌وشوی معمولی ظروف مناسب است؛ برای چربی‌های شدیدتر می‌توانید از یک پاک کننده قوی چربی خانگی (که در ادامه می‌آید) روی ظروف بسیار چرب یا سطح اجاق استفاده کنید.

9. پاک کننده قوی چربی خانگی (هود، اجاق، قابلمه‌های چرب)

برای حذف چربی‌های انباشته، یک پاک کننده قوی چربی خانگی ضروری است؛ به‌خصوص برای هود، صفحه اجاق و قابلمه‌های بسیار چرب.

مواد لازم

• ½ پیمانه جوش‌شیرین
• ¼ پیمانه مایع ظرفشویی غلیظ
• ¼ پیمانه آب اکسیژنه ۳٪
• مقدار کمی آب برای تنظیم غلظت (در صورت نیاز)

مراحل و نحوه استفاده

• همه مواد را مخلوط کنید تا خمیر غلیظی به دست آید.
• خمیر را روی نواحی چرب بمالید.
• ۱۰–۱۵ دقیقه صبر کنید.
• با اسفنج یا فرچه نرم بسابید.
• با آب ولرم و سپس دستمال مرطوب تمیز کنید تا مواد اضافه پاک شود.

10. طرز تهیه مایع لباسشویی با صابون

یکی از روش‌های محبوب تولید مواد شوینده در منزل مربوط به لباسشویی است. در این بخش، طرز تهیه مایع لباسشویی با صابون را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله می‌بینید.

مواد لازم

• ۱ قالب صابون لباس (یا صابون طبیعی)
• ۱ پیمانه «کربنات سدیم» (واشینگ سودا، متفاوت از جوش‌شیرین)
• ½ پیمانه بوراکس (در صورت دسترسی و تمایل)
• ۴–۵ لیتر آب

مراحل تهیه

• صابون را ریز رنده کنید.
• در حدود ۱ لیتر آب داغ بریزید و روی حرارت ملایم هم بزنید تا صابون کامل حل شود.
• در ظرف بزرگ‌تر، واشینگ سودا و بوراکس را با مقداری آب گرم حل کنید.
• مخلوط صابون را به آن اضافه کرده و خوب هم بزنید.
• بقیه آب را اضافه کنید تا حجم نهایی ۴–۵ لیتر شود.
• بعد از خنک شدن، مخلوط کمی غلیظ می‌شود؛ قبل از هر بار استفاده ظرف را تکان دهید.

برای هر بار شست‌وشو در ماشین لباسشویی، حدود ½ تا ۱ پیمانه از این محلول کافی است (بر اساس حجم ماشین و میزان کثیفی لباس‌ها تنظیم کنید.)

11. ساخت اسپری گردگیری برای مبلمان و سطوح چوبی

برای گردگیری ملایم بدون ایجاد لک، ساخت اسپری گردگیری خانگی می‌تواند جایگزین خوبی برای محصولات آماده باشد.

مواد لازم

• ۱ پیمانه آب مقطر
• ¼ پیمانه سرکه سفید
• ۱ قاشق غذاخوری روغن گیاهی سبک (مثل روغن بادام شیرین یا روغن معدنی مخصوص چوب)
• ۱۰ قطره اسانس لیمو یا پرتقال

مراحل استفاده

• همه مواد را در بطری اسپری مخلوط کنید و خوب تکان دهید.
• مقدار کمی روی دستمال میکروفایبر بزنید (نه مستقیم روی چوب).
• سطوح چوبی، میز تلویزیون، شلف‌ها و حتی کرکره‌های چوبی را گردگیری کنید.
• روغن موجود در این محلول باعث می‌شود گردوغبار دیرتر روی سطح بنشیند و سطح جلوه‌ای تمیز و تازه پیدا کند.

12. ساخت اسپری تمیز کننده سطوح

برای سطوح عمومی خانه (مثل صفحه کابینت، دستگیره‌ها، میز ناهارخوری، کاشی‌های معمولی و…) می‌توانید یک اسپری تمیز کننده سطوح ساده و کارآمد بسازید.

مواد لازم برای ساخت اسپری تمیز کننده سطوح:

• ۲ پیمانه آب گرم
• ½ پیمانه سرکه سفید
• ۱ قاشق غذاخوری مایع ظرفشویی ملایم
• ۱۰ قطره اسانس درخت چای (برای خاصیت ضدباکتریایی ملایم)

همه مواد را در بطری اسپری مخلوط کرده، روی سطح اسپری کنید، چند دقیقه صبر کنید و سپس با دستمال تمیز و مرطوب پاک کنید. این همان ساخت اسپری تمیز کننده سطوح است که می‌توانید در بخش‌های مختلف خانه از آن کمک بگیرید.

خدمات انجام امور منزل و آشپزی توسط سرویک

اگرچه ساخت شوینده خانگی و استفاده از محلول‌های دست‌ساز بسیار کاربردی و مقرون‌به‌صرفه است، اما در عمل همیشه امکان رسیدگی کامل به نظافت منزل و تهیه غذا برای همه وجود ندارد. در چنین شرایطی می‌توانید از خدمات انجام امور منزل و آشپزی سرویک استفاده کنید تا نظافت حرفه‌ای، استاندارد و ایمن در کنار صرفه‌جویی در زمان را تجربه کنید. نیروهای سرویک با آشنایی با اصول بهداشتی و شیوه استفاده درست از شوینده‌ها، به شما کمک می‌کنند خانه‌ای مرتب و آشپزخانه‌ای آماده داشته باشید. در صورت نیاز، می‌توانید با چند کلیک ساده، درخواست خود را ثبت کرده و زمان حضور نیرو را مطابق برنامه روزمره‌تان تنظیم کنید.

جمع‌ بندی

ساخت شوینده خانگی فرصتی است تا با هزینه کمتر، کنترل بیشتر بر ترکیبات و توجه به سلامت خانواده، خانه‌ای تمیز و ایمن داشته باشید. از شوینده دست ساز چند منظوره و محلول‌های تخصصی برای سرویس بهداشتی، آینه و شیشه، فر و مایکروویو، کرکره و ظروف گرفته تا محلول‌های رفع گرفتگی و حتی طرز تهیه مایع لباسشویی با صابون، همگی نشان می‌دهند که با چند ماده ساده و اندکی زمان می‌توان بخش بزرگی از نیازهای روزمره را در خانه پاسخ داد. کافی است نکات ایمنی را رعایت کنید، محلول‌ها را به‌درستی برچسب‌گذاری کنید و برای سطوح حساس، همیشه ابتدا تست نقطه‌ای انجام دهید تا از نتیجه کار و ماندگاری سطوح خود مطمئن باشید.